5 vấn đề y tế nổi bật năm 2019

"Đại dịch" thuốc lá điện tử

Thuốc lá điện tử khiến hàng nghìn người nhập viện. Ảnh: Associated Press

Từ giữa tháng 8, tính riêng tại Mỹ có 2.506 trường hợp nhập viện vì tổn thương phổi và 54 ca tử vong liên quan đến việc sử dụng thuốc lá điện tử. Hầu hết bệnh nhân đều ở độ tuổi 20, cơ thể khỏe mạnh và không có tiền sử bệnh lý. Sau khi sử dụng thuốc lá điện tử chứa nicotine, THC (chất có trong cần sa), nhiều người nhập viện cấp cứu. 

Tháng 11, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ  (CDC) công bố, thủ phạm gây ra bệnh phổi cho người sử dụng thuốc lá điện tử có khả năng là vitamin E acetate. Đây là chất có trong dung dịch pha loãng tinh dầu thơm trong thuốc lá điện tử. 

Bệnh trầm cảm cướp đi mạng sống của nhiều người

Nữ ca sĩ Sulli tự tử vào ngày 14/10. Ảnh: Pinterest

Năm 2019, thế giới chứng kiến sự ra đi của hai nữ ca sĩ Hàn Quốc Sulli và Go Hara khi tuổi mới đôi mươi. Cả hai đều tự tử sau một thời gian dài mắc bệnh trầm cảm. Sự việc đau lòng một lần nữa nhấn mạnh sự nguy hiểm của căn bệnh trầm cảm. Tại các diễn đàn trực tuyến, nhiều người Hàn Quốc ủng hộ các cơ quan chức năng và chính quyền vào cuộc, ngăn chặn tình trạng tự tử vì trầm cảm ngày một gia tăng. 

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trầm cảm là căn bệnh phổ biến, ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần của hơn 264 triệu người. Mỗi năm có tới 800.000 người tự tử vì bệnh trầm cảm, đặc biệt là thanh thiếu niên từ 15 đến 29 tuổi. Mặc dù hiện đã có phương pháp điều trị trầm cảm, khoảng 76% đến 85% người dân ở các quốc gia thu nhập thấp và trung bình không được tiếp cận. 

Dấu son trong phòng chống HIV

Gần 12 năm sau lần đầu chữa khỏi HIV cho một bệnh nhân người Đức, các nhà khoa học tiếp tục loại bỏ thành công virus chết người này khỏi hai bệnh nhân khác. Đây là cột mốc đánh dấu sự phát triển của ngành y khoa, khẳng định việc điều trị HIV là có thể. 

Cả hai bệnh nhân đều sử dụng phương pháp cấy ghép tủy xương vốn để điều trị ung thư. Sau gần ba tháng nhận tế bào gốc tủy xương từ người hiến tặng và 18 tháng không dùng thuốc kháng sinh, sức khỏe của bệnh nhân vẫn ổn định. Xét nghiệm cho thấy cơ thể anh không còn dấu hiệu nhiễm HIV.

Tuy nhiên, giáo sư Ravindra Gupta từ Đại học Cambridge, đứng đầu đội ngũ bác sĩ, cho biết hiện chưa thể khẳng định chắc chắn cả hai bệnh nhân đã khỏi hoàn toàn. Bên cạnh đó, đây là phương pháp điều trị tương đối đắt đỏ, phức tạp và gây rủi ro cao. 

Công tác ngăn chặn sự lây lan của HIV toàn cầu vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Tháng 11 năm nay, lần đầu tiên sau 19 năm, các nhà khoa học đã công bố phát hiện chủng virus HIV mới thuộc nhóm M HIV-1, có tốc độ lây nhanh chóng. 

Nhiều bệnh dịch chết người tái xuất

Năm 2019, thế giới chứng kiến sự trỗi dậy của nhiều căn bệnh chết người như sởi, bại liệt, dịch hạch, bạch hầu... 

Tính đến ngày 5/11, thế giới đã có 413.308 trường hợp mắc sởi, theo báo cáo của WHO. Khu vực bùng phát dịch sởi mạnh mẽ bao gồm châu Mỹ và châu Phi. Trong khi đó, Trung Quốc ghi nhận 4 trường hợp mắc bệnh dịch hạch tại Nội Mông, căn bệnh gần như bị xóa sổ trước đó. 

Bệnh bại liệt cũng tái xuất tại Philipines. Kể từ ngày 14/9 đến ngày 27/11, nước này ghi nhận 8 trường hợp mắc bệnh sau 19 năm loại trừ virus bại liệt. Chưa đầy một tháng sau, một trẻ sơ sinh tại Malaysia được xác định mắc bệnh bại liệt, lần đầu sau gần 30 năm.

Các chuyên gia cho rằng, sự trỗi dậy của bệnh dịch là hệ quả của chiến dịch "tẩy chay vắc xin", quan điểm tôn giáo hoặc tình trạng bất ổn ở một số quốc gia. 

Tình trạng kháng kháng sinh

Các vi trùng kháng thuốc trở thành mối đe dọa mới và nguy hiểm nhất mà con người phải đối mặt. Cùng với sự phát triển của y học, tình trạng kháng kháng sinh gia tăng nhanh chóng. Các nguyên nhân bao gồm: lạm dụng kháng sinh, dùng kháng sinh trị bệnh do nhiễm virus, tự dùng thuốc mà không có sự tư vấn của bác sĩ... 

Trong năm qua, nấm Candida auris thu hút sự chú ý của nhiều chuyên gia vì khả năng kháng các loại kháng sinh. Virus âm thầm lây lan, ảnh hưởng đến những người có hệ miễn dịch kém trên toàn cầu. 

Sự gia tăng kháng kháng sinh cũng là nguyên nhân gây ra hiện tượng nhiễm trùng, kéo dài thời gian nằm viện và gia tăng tỷ lệ tử vong. Mỗi năm, ước tính có khoảng 700.000 đến vài triệu người chết vì virus kháng thuốc. Chi phí cho nghiên cứu thuốc kháng kháng sinh thế hệ mới tăng cao trong khi thu hồi vốn thấp khiến các hãng dược phẩm không mặn mà với quá trình nghiên cứu bào chế thuốc kháng sinh mới. 

Thục Linh (Theo New York Times, WHO, CNN