Rubella trong thời kỳ mang thai

RUBELLA (SỞI ĐỨC) TRONG THỜI KỲ MANG THAI

Tại sao tôi cần được kiểm tra miễn dịch với Rubella?

Ở Mỹ, khả năng bị phơi nhiễm với Rubella (Sởi Đức) là cực kì thấp. Nhưng bạn cần biết liệu mình đã có miễn dịch với bệnh hay chưa.

Nếu bạn chưa có miễn dịch với Rubella và bị mắc Rubella trong những tháng đầu của thai kỳ thì con bạn có thể bị ảnh hưởng. Bạn có thể bị sảy thai hoặc thai nhi có thể có các dị tật bẩm sinh và các vấn đề về phát triển. Hội chứng Rubella bẩm sinh (CRS) là những triệu chứng ở đứa trẻ sinh ra khi mẹ nhiễm virus trong quá trình mang thai.

Vì vậy, nếu bạn chưa được sàng lọc miễn dịch với Rubella trước khi có thai, bạn sẽ được xét nghiệm máu ở lần khám thai đầu tiên.

May mắn là, các chuyên gia ước tính có khoảng 90% người Mỹ trên 5 tuổi đều có miễn dịch với Rubella vì họ đã được tiêm chủng hoặc đã mắc bệnh khi còn nhỏ. (Những người ở những nước mà Rubella không nằm trong chương trình tiêm chủng định kì thì khả năng có miễn dịch là rất thấp).

Hơn nữa, Sởi Đức không giống với Sởi thông thương (rubeola) và khi bạn có miễn dịch với bệnh này thì cũng không có tác dụng bảo vệ khỏi bệnh kia.

Rubella phổ biến như thế nào?

Rubella đã trở nên rất hiếm gặp ở Mỹ, nhờ thực hiện rất thành công chương trình tiêm chủng. Trước khi vắc-xin Rubella được phát triển vào năm 1969, dịch Rubella năm 1964 và 1965 đã có 12.5 triệu trường hợp bệnh và 20.000 trường hợp có hội chứng rubella bẩm sinh (CRS: congenital rubella syndrome) ở Mỹ. Ngược lại, từ 2001 đến 2005, có tất cả 68 trường hợp bệnh Rubella được báo cáo và có 5 trường hợp có hội chứng Rubella bẩm sinh. Và năm 2006, chỉ có 11 trường hợp Rubella được báo cáo và chỉ có 1 trường hợp Hội chứng Rubella bẩm sinh.

Nói như vậy, sự bùng phát Rubella vẫn xảy ra lác đác ở Mỹ trong vài năm qua, vì vậy điều cốt yếu vẫn là đưa trẻ em đi tiêm chủng và chính bản thân bạn cũng cần được tiêm chủng (khi bạn chưa có thai) nếu bạn vẫn chưa có miễn dịch đặc hiệu.

Ngoài ra, khoảng 1/3 các nước trên Thế giới vẫn thiếu các chương trình tiêm chủng vắc-xin Rubella, vì vậy, virus vẫn lưu hành rất phổ biến ở các quốc gia đang phát triển. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính có khoảng 110.000 trường hợp Hội chứng Rubella bẩm sinh mỗi năm.

Tôi chắc chắn rằng mình đã được tiêm vắc-xin Rubella khi còn nhỏ nhưng xét nghiệm cho thấy tôi vẫn chưa có miễn dịch đặc hiệu. Điều này có thể xảy ra không?

Câu trả lời là có. Mặc dù điều này không thường xuyên xảy ra. Có một số ít người đã được tiêm chủng nhưng không có đáp đứng kháng thể đủ lớn để có thể phát hiện trên xét nghiệm sàng lọc. Cũng có thể là do tác dụng của vắc-xin bị suy yếu qua thời gian.

Những triệu chứng của Rubella là gì?

Rubella là bệnh nhiễm virus cấp tính, nhưng các triệu chứng có thể không đặc hiệu, khiến cho việc chẩn đoán phân biệt với các bệnh khác gặp khó khăn. Khoảng hơn nửa số trường hợp mắc bệnh, hoặc không có triệu chứng hoặc triệu chứng rất nhẹ mà bạn có thể không biết được là mình đã nhiễm virus.

Nếu bạn có các triệu chứng điển hình thì chúng sẽ bắt đầu xuất hiện khoảng 12 đến 23 ngày sau khi bạn nhiễm virus. Bạn có thể bị sốt nhẹ, cảm giác khó chịu, đau đầu, sưng hạch, sưng đau khớp, đỏ mắt và nghẹt mũi, chảy nước mũi trong 1 đến 5 ngày trước khi phát ban.

Ban chỉ tồn tại vài ngày, thường xuất hiện đầu tiên trên mặt và sau đó lan ra các bộ phận khác trên cơ thể. Sưng hạch và đau khớp có thể kéo dài vài tuần. Bạn có khả năng lây bệnh cho người khác kể từ 1 tuần trước khi mọc ban và vài tuần sau đó. Giai đoạn lây lan mạnh nhất là khi ban mọc.

Tôi nên làm gì khi nghi ngờ mình bị nhiễm Rubella trong thời kỳ mang thai?

Bạn cần đến gặp bác sĩ ngay và cho bác sĩ biết rằng bạn có thể đang bị nhiễm Rubella. Đừng đến phòng khám gặp bác sĩ mà không thông báo trước rằng mình có khả năng đã bị nhiễm Rubella vì có nguy cơ lây bệnh cho các phụ nữ có thai khác. Nếu bạn cần được thăm khám, bạn sẽ được sắp xếp buổi hẹn để không phải ngồi trong phòng chờ đông người.

Nếu trước đó bạn chưa có miễn dịch với bệnh hoặc chưa từng được xét nghiệm, bác sĩ sẽ cần làm xét nghiệm máu cho bạn ngay lập tức để kiểm tra xem liệu bạn đã có kháng thể đặc hiệu với Rubella hay không. Bạn sẽ được làm một xét nghiệm máu khác trong 2 tuần và có thể làm 1 xét nghiệm nữa trong 4 tuần. ( Những thay đổi đáng kể về kháng thể so với lần xét nghiệm miễn dịch đầu tiên sẽ thể hiện tình trạng nhiễm trùng hiện tại).

Nếu bạn đã có miễn dịch trước đó với Rubella thì khi nhiễm virus, bạn sẽ có nguy cơ thấp bị tái nhiễm, nhưng con bạn sẽ không có khả năng bị ảnh hưởng. Sẽ không cần làm thêm xét nghiệm gì, nhưng bạn nên gặp bác sĩ để thảo luận kĩ hơn về trường hợp của bản thân.

Nếu bạn bị nhiễm Rubella trong những tháng đầu của thai kỳ, bạn sẽ gặp bác sĩ chuyên khoa về sản- nhi (maternal-fetal medicine specialist) để biết về những nguy cơ xảy ra đối với con của bạn và bạn sẽ cần phải quyết định có đình chỉ thai nghén hay không. Hiện tại không chó phương pháp điều trị hiệu quả nào với Rubella hay bất cứ cách nào để phòng tránh mắc bệnh sau khi phơi nhiễm.

Nếu bạn lựa chọn không đình chỉ thai, bác sĩ sẽ cho bạn một liều globulin miễn dịch càng sớm càng tốt sau khi phơi nhiễm với hi vọng giảm thiểu nguy cơ dị tật cho con bạn. Tuy nhiên, việc đó không thể ngăn được việc con bạn bị nhiễm bệnh.

Phần lớn phụ nữ nghĩ rằng họ không cần tiêm vắc-xin dự phòng bệnh Rubella nữa vì họ đã được tiêm phòng bệnh này khi còn trẻ rồi. Thật không may, ngay cả bạn đã được tiêm phòng bệnh Rubella khi còn ngồi trên ghế nhà trường, thì trong một nghiên cứu đã chứng minh rằng miễn dịch được tạo bởi vắc-xin phòng bệnh Rubella không kéo dài lâu như bạn nghĩ. Hiệu quả phòng bệnh của vắc-xin sẽ hết qua một khoảng thời gian nhất định. Ảnh: Internet

Làm cách nào để tôi giảm thiểu nguy cơ mắc Rubella trong quá trình mang thai, trong khi tôi vẫn chưa có miễn dịch đặc hiệu?

Thật không may là bạn không thể tiêm vắc-xin Rubella khi bạn đã có thai. Nếu bạn chưa có miễn dịch, bạn sẽ cần thận trọng để tránh tiếp xúc với những người có ban hay virus, cũng như tránh tiếp xúc với bất kì ai phơi nhiễm với Rubella mà trước đó chưa từng bị bệnh. Sau đây là một vài cảnh báo quan trọng:

+ Đảm bảo rằng con bạn đều được tiêm chủng đầy đủ và bất kì ai trong gia đình chưa có miễn dịch đều cần tiêm phòng. Bạn sẽ không bị lây Rubella từ những người đã tiêm phòng vắc-xin.

+ Tránh tiếp xúc với mọi người khi biết rằng có người bị Rubella trong cộng đồng của bạn. Ở nhà, tránh nơi làm việc hoặc trường học trong giai đoạn bùng phát dịch, cho tới khi trung tâm y tế dự phòng hoặc bác sĩ thông báo rằng không còn nguy cơ lây nhiễm bệnh nữa.

+ Hoãn lại các kế hoạch du lịch tới bất cứ nơi nào trên Thế giới mà Rubella vẫn đang lưu hành phổ biến.

Khi đã sinh con, bạn hãy đi tiêm phòng để Rubella không còn là nỗi lo trong lần mang thai tiếp theo của bạn. Bạn có thể tiêm phòng trong thời gian cho con bú, nhưng bạn sẽ cần đợi ít nhất 28 ngày sau khi tiêm trước khi bắt đầu bắt đầu có thai trở lại. Vì vậy, hãy đảm bảo rằng bạn sử dụng các biện pháp tránh thai trong thời gian này. Nếu bạn có thai trong vòng 28 ngày sau tiêm chủng, nguy cơ có hại xảy ra với em bé của bạn sẽ thấp nhưng tốt nhất là nên cẩn trọng.

Điều gì sẽ xảy ra với thai nhi khi tôi nhiễm Rubella trong quá trình mang thai?

Nhiễm Rubella có thể gây sảy thai, sinh non hay thai chết lưu, cũng như các khuyết tật bẩm sinh khác, nhưng còn phải phụ thuộc vào giai đoạn bạn bị nhiễm virus. Nguy cơ cao nhất là ở giai đoạn sớm trong sự phát triển của thai nhi và nguy cơ giảm dần theo sự tiến triển của thai kỳ.

Nếu bạn bị nhiễm Rubella trong 12 tuần đầu của thai kỳ, nguy cơ cao (tới 85%) con bạn sẽ bị hội chứng Rubella bẩm sinh. Tỉ lệ bị Hội chứng Rubella bẩm sinh ở những đứa trẻ có mẹ bị nhiễm virus từ tuần thứ 13 đến tuần thứ 16 là khoảng 54%, và tỉ lệ tiếp tục giảm đột ngột kể từ giai đoạn này. Sau 20 tuần, nguy cơ dị tật bẩm sinh do nhiễm virus là rất thấp.

Những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến Hội chứng Rubella bẩm sinh rất đa dạng, hay gặp nhất là điếc, các khuyết tật về mắt (có thể dẫn tới mù) như đục thủy tinh thể, dị tật về tim và các vấn đề liên quan đến thần kinh như bại não. Các khuyết tật khác có thể thấy ngay khi sinh hoặc có những khuyết tật có thể sau này mới nhận ra được trong giai đoạn sơ sinh và thời kỳ thơ ấu.

Trong khi các hậu quả xảy ra rất nghiêm trọng và khủng khiếp, hãy nhớ rằng khả năng bị phơi nhiễm với Rubella ở Mỹ hiện tại là cực thấp. Nhưng bạn vẫn nên biết tại sao mình cần được kiểm tra, bạn có thể làm gì để giảm nguy cơ cho chính mình và con của mình nếu bạn vẫn chưa có miễn dịch, và bạn có thể bảo vệ bản thân trong tương lai như thế nào.

Nguyễn Thị Hào^[1]

^[1]HMU English Club | CLB tiếng Anh, Đại học Y Hà Nội

Nguồn: Rubella (German measles) during pregnancy | BabyCenter